جوان ايلامي با وجود بي‌مهري‌هاي اداري اقدام به تهيه كود ورمي كمپوست كرده و خوشحال است كه براي سلامت مردم سرمايه گذاري مي‌كند.
منطقه ايلام، قبل از شروع به كار از ارگان‌هاي مربوطه براي راه‌اندازي مكاني در جهت توليد كود ورمي‌كمپوست و اعطاي تسهيلات مورد نظر كمك خواسته است اما ارگان‌ها به جز اتلاف وقت، كوچك‌ترين كمكي به اين جوان نكرده‌اند اما اين بي‌مهري‌ها اين جوان مبتكر را از دست زدن به توليد باز نمي‌دارد و چون مي‌داند يك توليد غيرمكانيزه در گام نخست هزينه‌ي بالايي را به جز هزينه خريد كرم و فراهم كردن محلي به عنوان مزرعه توليد نمي‌خواهد پس كمر همت را بسته و اقدام به راه‌اندازي اين صنعت در شهرستان ايوان كرده اما همچنان از دولت براي جوانان انتظار تدبير دارد.
«پويا محمدي» گفت: ورمي كمپوست يك خاك كاملاً آلي و سرشار از ميكروارگانيسم‌هاي مفيد است كه طي يك فرآيند بيولوژيك توليد مي‌شود. ورمي كمپوست از تغذيه
كود گاوي به نوعي كرم خاكي به نام علمي (Eisenia fetida) توليد مي‌شود. اين فرآيند حدود 2 الي 4 ماه تقريباً طول مي‌كشد، كه بسته به مديريت و نظارت بر بسترهاي توليد كود اين زمان تغيير مي‌كند.
وي ادامه داد: پس از جفتگيري دو كرم بالغ، تقريباً 4 روز طول مي‌كشد تا كرم كوكون پيله بگذارد. كوكون در ابتدا زرد شفاف است كه پس از گذشت 23 روز كه مداوماً به سمت قهوه‌اي كدر متمايل مي‌شود نوزاد كرم‌ها از كوكون خارج مي‌شوند. هر كوكون داراي 2 الي 7 كرم است كه بسته به شرايط تعدادي از آنها زنده از كوكون بيرون مي‌آيند. كرم‌هاي نوزاد سفيد رنگ و به اندازه 0.5 سانتي متر نخ خياطي هستند. اين كرم‌ها رفته رفته بلندتر شده و در محدوده 5/2-3 سانتي متري رنگ آنها به سمت قرمز متمايل مي‌شوند. اين كرم‌ها بعد 40-60 روز بالغ شده و به رنگي تقريباً جيگري رنگ تبديل مي‌شوند.
محمدي تصريح كرد: طي مطالعات مختلف پژوهشگران سراسر جهان اين كرم گونه Eisenia fetida به عنوان بهترين نوع كرم خاكي مناسب براي اين صنعت پيشنهاد شده است. از مهمترين عوامل براي انتخاب ايزنيا فتيدا مي‌توان به مقاومت اين كرم به تنش‌ها از جمله تغييرات دمايي، تغييرات رطوبت، تغييرات بستر، ميزان خوراك بالا و همچنين دفع بالاي اين گونه كرم اشاره كرد.
عرضه كننده كرم Eisenia fetida در استان گفت: از لحاظ ظاهري كرم بالغ ايزنيا فتيدا سرخ مايل به جگري است، در حالت عادي حدود 10 سانتي‌متر است و قطر كرم 5-6 ميلي‌متر مي‌باشد كه متأسفانه عده‌اي سودجو در اين صنعت در حال توليد و عرضه گونه‌هايي غير از اين نمونه هستند كه ظاهري كاملاً متفاوت و اندازه‌هايي 2 الي 3 برابر بزرگتر از ايزنيا فتيدا دارند، كه توليد و تكثير اين گونه كرم‌ها توصيه نمي‌شود.
وي براي توليد ساليانه بيش از 1000 تن كود ورمي در زميني به مساحت 5000 مترمربع در حالت فعاليت است و معتقد براين است هر چند در مفاد آيين نامه سازمان محيط زيست بسته به ميزان توليد بايد 200 تا 1000 متر از محدوده زيستي دور بود اما اين صنعت هيچ آلودگي را متوجه محيط زيست نمي‌كند.
محمدي ميزان كرم موجود در هر مترمربع را كاري تجربي مي‌داند و گفت: هر چه ميزان كرم در بستر بيشتر باشد طبيعتاً توليد ورمي كمپوست سريع‌تر رخ خواهد داد پس در بهترين حالت تهيه بستر پشته‌اي كه در هر متر طول يك بستر با عرض 80 سانتي‌متر و ارتفاع 50 سانتي‌متر به 1 كيلوگرم كرم بالغ معادل 1000 رشته كرم نياز است كه اين بستر پس از پايان دوره بيش از 50 كيلوگرم ورمي كمپوست و بسته به شرايط تقريباً 4 كيلوگرم كرم بالغ و تعداد زيادي نوزاد كرم و كوكون خواهد داشت.
اين سرمايه‌گذار گفت: اين كرم به آن جهت كه از همه زباله‌هاي آلي خانگي تغذيه مي‌كنند به كرم زباله خوار نيز معروف است البته اين كرم رغبتي به خوردن گوشت، لبنيات و مواد اسيدي(مركبات و پوست آن) ندارد ولي از خوردن ميوه جات و پوست آنها، سبزيجات، به خصوص مواد شيرين و گوجه فرنگي لذت مي‌برند.
كرم‌ها در پايان دوره روز به روز ضعيف و تيره رنگ مي‌شوند و چون در پايان هر دوره حداقل 4 برابر شده‌اند يا به بستر جديد تزريق مي‌گردند يا به متقاضيان احداث مزرعه توليدي فروخته مي‌شوند. البته كرم در اين مرحله به دليل درصد بالاي پروتئين قابليت استفاده در خوراك دام و طيور را دارد اما آماده‌سازي آن براي تهيه خوراك دام در كشور تاكنون صورت نگرفته است.
محمدي مهمترين عامل در پرورش اين كرم را حفظ رطوبت بستر كرم‌ها(كود گاوي) در محدوده 50 الي 70 درصد عنوان كرد و گفت: درجه حرارت در ميزان فعاليت كرم‌ها نيز تأثير دارد، بهترين درجه حرارت محدوده 20 تا 35 درجه سلسيوس است.
وي گفت: تهويه هوا نيز عامل مهمي در مدت زمان به عمل‌آوري ورمي كمپوست مي‌باشد. به دليل انباشته شدن بستر در مدت دوره و همچنين اشباع شدن بستر با آب معمولاً بستر دچار تراكم شديدي شده و تخلل آن به صفر مي‌رسد كه براي تنفس كرم‌ها مشكل ساز است. لذا زير و رو كردن بسترها در اين مواقع توصيه مي‌شود.
اين كارآفرين گفت: بهترين pH براي تأمين شرايط مناسب براي كرم‌ها ميزان خنثي مي‌باشد. به همين منظور كود اوليه گاوي كه درصدي اسيدي است با آبشويي مناسب تهيه بستر مي‌شود.
دارنده صنعت ورمي كمپوست در شهرستان ايوان مهمترين عامل در بالا رفتن تلفات را خشك شدن بستر در تابستان و خيس شدن بيش از حد بستر در زمستان برشمرد و در مورد ساير دلايل گفت: تعويض يك دفعه بستر كرم‌ها نيز تلفات بالايي دارد. چون كرم‌ها نمي‌توانند سريع خود را با غذاي جديد تطبيق دهند. لذا در هنگام جابجا كردن كرم بايد با مقداري از بستر قبلي به بستر جديد منتقل شود. البته در پايان هر دوره كه كرم‌ها به بستر جديد منتقل مي‌گردد عدم آماده نبودن بستر نو كه طبيعتاً كمبود مواد غذايي را به دنبال دارد كرم را دچار ضعف خواهد كرد.
محمدي سردي و گرماي هوا را در ميزان توليد تاثيرگذار دانست اما با مديريت صحيح بسترها مي‌توان مانع از كاهش توليد شد و افزود: موقعيت جغرافيايي در آغاز به توليد نقشي مهمي را ايفا مي‌كند اما در مزرعه توليدي ايوان فصل بهار بهترين زمان توليد است.
وي گفت: در بهترين شرايط طول هر دوره توليد 3 ماه است كه مي‌توان با مديريت مناسب 4 دوره در سال توليد داشت.
وي در مورد كاربردهاي اين كرم گفت: كنسرو كرم در خيلي از كشورهاي دنيا به خصوص آسياي شرقي يكي از گرانترين و لذيذترين كنسروهاي پروتئيني خوراكي است و علاوه بر قابليت خود ترميمي كرم كه كاربرد آن را در صنايع لوازم آرايشي بهداشتي زياد كرده است در جاي ديگر به عنوان خوراك دام و طيور و همين‌طور صنعت ماهيگيري مورد استفاده قرار مي‌گيرد.
محمدي كه تحصيل‌كرده رشته مهندسي كشاورزي است و اقدام به راه‌اندازي اين صنعت كرده است گفت: خريد كرم تنها دوره اول صورت مي‌گيرد و بقيه دوره‌ها از كرم‌هاي تكثير شده دوره‌هاي قبلي استفاده مي‌شود.
محمدي در تقسيم‌بندي كودها به دو دسته شيميايي و آلي، اظهار كرد: به دليل بروز تاثيرات مطلوب كودهاي شيميايي به سبب ماهيت شيميايي كه دارند نياز به استفاده‌ي مقدار كمتري نسبت به كودهاي آلي دارند و از طرفي با هزينه كمتر عرضه مي‌شوند، اما امروزه اثرات سوء حاصل از استفاده بي‌رويه از اين كودها آشكار گرديده است به نحوي كه بروز امراض و بيماري‌هاي جديد در انسان و دام به خصوص سرطان را به دليل وجود نيترات و كادميوم در محصولات كشاورزي شيميايي مي‌توان حاصل از مصرف نادرست كود و سموم شيميايي دانست. از طرف ديگر كودهاي شيميايي سبب سخت شدن لايه‌هاي خاك و آلوده شدن آب‌هاي زيرزميني مي‌شوند.
وي بر ماهيت كاملاً طبيعي كودهاي آلي تاكيد كرد و افزود: ابتدايي ترين كود آلي همان كودهاي حيواني است كه ساليان دور و دراز كشاورزان از آن استفاده مي‌كردند و با توجه به اينكه علم كشاورزي كارايي ناكافي كودهاي حيواني براي مكانيزه شدن كشاورزي را اثبات كرده است اما امروزه ورمي كمپوست به عنوان بهترين و كاراترين نوع كود آلي به علت دارا بودن همزمان خواص كودهاي ماكرو و ميكرو و همچنين سرشار از باكتري‌ها و ميكروارگانيسم‌هاي مفيد است به دنيا معرفي گرديده است.
اولين توليدكننده كود ورمي كمپوست در استان مزاياي اين كود را چنين برشمرد: اصلاح كننده خصوصيات فيزيكي، شيميايي و بيولوژيك خاك. حاوي ميكروارگانيسم‌هاي هوازي مفيد. حاوي آنزيم‌ها و هورمون‌هاي محرك رشد گياه. قابل استفاده براي تمام محصولات زراعي و باغي. افزايش ظرفيت نگهداري رطوبت خاك. افزايش چشمگير كمي و كيفي محصول. افزايش مقاومت گياه در برابر امراض قارچي و بيماري‌ها. داراي خواص همزمان كودهاي ماكرو و ميكرو. دارا بودن 7 برابر فسفات، 6 برابر ازت، 3 برابر منيزيم، 2 برابر كربن و 1.5 برابر كلسيم قابل دسترس بيشتر در مقايسه با خاك بدون ورمي كمپوست.
محمدي توليد كود صنعتي به صورت دستي و غيرمكانيزه را نيازمند تجهيزات زياد ندانست و در اين خصوص مهمترين وسيله را «سرند دواريست» براي جداسازي كرم، كود ورمي كمپوست، سنگ و ديگر مواد زائد عنوان و خاطرنشان كرد: ورمي كمپوست بدون استفاده از دستگاه خردكن براي خرد كردن كود اوليه نيز توليد مي‌شود اما در زماني طولاني‌تر، به همين جهت براي كاهش دوره توليد از خردكن استفاده مي‌شود.
وي توليد كود ورمي را نيازمند نصب سيستم آبياري قطره اي دانست و يادآور شد: اين توليد غيرمكانيزه علاوه بر نياز به دستگاه بسته بندي براي مراحل خاص و توليد انبوه بايد مجهز به دستگاه آبشويي، خشك كن، همزن، خرد كن مواد تر و ... باشد.
اين كارآفرين ادامه داد: مهمترين مشكل اين صنعت نا آشنا بودن كشاورزان با خواص كود ورمي كمپوست است با وجود اينكه تلاش‌هاي زيادي توسط مسئولان براي معرفي و توسعه اين صنعت در كشور شده است اما كشاورزان اين كود را قابل اتكا نمي‌دانند و همين مانع توسعه‌يافتگي اين صنعت گرديده است البته دليل اين امر معرفي صنعت كود ورمي كمپوست است و هيچ جا سخن از مزاياي منحصر بفرد اين كود به ميان نمي‌آيد. هيچ ارگاني توصيه به عدم استفاده از كودهاي شيميايي و مبادرت به استفاده از كودهاي آلي نمي‌كند.
وي ضمن بيان اين مطلب كه با تلاش مسئولان تعدادي از استان‌هاي كشور شاهد رشد استفاده از اين كود در كشاورزي و بروز كشاورزي ارگانيك هستيم ولي متاسفانه در استان ايلام هيچ اقدامي حتي تئوري جهت انجام كشاورزي ارگانيك و حمايت از توليدكنندگان كودهاي ارگانيك صورت نگرفته است، خاطرنشان كرد: فروش كود توليدي باعث افزايش سطح توليد گرديده و چند برابر شدن توليد نسبت به رقم حال حاضر باعث مطلوبيت سودآوري اين صنعت خواهد شد.
محمدي تاكيد كرد: در اثبات قابليت و پتانسيل اين صنعت، پيشرفت آن در تمام دنيا بهترين ادله است به نحوي كه در حال حاضر ورمي كمپوست كاملاً صنعتي و سرمايه‌گذاري‌هاي كلاني از لحاظ مادي و هم معنوي روي آن صورت گرفته است مگر چه ارزشي بالاتر از اينكه براي سلامتي انسان‌ها سرمايه گذاري شود!!
اين توليدكننده كود گفت: همه صحبت‌ها در اين است كه اين صنعت سودآوري دارد جوانان بشتابيد... . ولي حقيقتش اين است كه تضميني براي فروش محصول وجود ندارد پس به كساني كه به دنبال راه اندازي اين صنعت هستند مي‌گويم ابتدا به فكر فروش محصول پس از توليد باشند سپس كار توليد را پيگيري كنند.
وي گفت: سالياني است كه جوانان تدبيري از دولت جهت اشتغالزايي نديده اند و انتظار اين است كه اينك در راستاي تحقق شعار دولت، براي احقاق حقوق حقّه جوانان تدبيري اساسي اتخاذ شود كه اميد جوانان نااميد نشود
منبع:ايسنا